2. Onze buurt: Bushwick

Onze etage voldoet redelijk aan de verwachtingen, zij het dateen en ander wat ouder is en het meubilair wat minder comfortabel. Maar met de digitale nabijheid van onze host Aswad en zijn vriendelijke hulpvaardigheid redden wij het uitstekend vanuit onze basis op 108 Thomas S Boyland Street. De naamgever van onze straat is lid van een invloedrijke familie van Democratische politici in Brooklyn, ook wel de Kennedy’s van Brownsville genoemd. Thomas zelf had een zetel in de New York State Assembly van 1977-1982. Hij heeft deel uitgemaakt  van het Peace Corps in Malawi en gaf les aan kinderen in Harlem.

Klassieke brownhouses om de hoek

De buurt maakt een rustige indruk en is niet verwaarloosd. Er ligt vrijwel geen rommel op straat. Je vindt er een mengelmoes aan stijlen in de huizen, en er wordt behoorlijk opgeknapt. Er zijn traditionele brownstone houses,  lage flats  achter klassieke gevels, fraai gevormde erkerwoningen en Engels aandoende rijtjeshuizen uit het midden van de vorige eeuw. Gevarieerd dus en vroeger een goede middenstandswijk. Veel kleine kerken ook in het straat beeld. Bijna elke hoek heeft een Deli grocery met grill, een kleine supermarkt waar je ook eten kunt laten klaarmaken. Rond een van de  het metrostations zijn wat grotere winkels. We gebruiken altijd een andere lijn en daarom komen we er pas later achter dat er ook een Chinees en een take away  zijn, wat wel van pas gekomen zou zijn. 

                                     

3. De subway, levensader van een metropool

Voor het eerst met de metro aankomen vanuit de buitenwijken in het hart van Manhattan is imponerend. Je raast een half uur onder de grond,  stapt uit op een druk station en laat je door de massa voortstuwen tot je de straat bereikt, in ons geval Sixth Avenue en 34th Street, vlakbij het hotel van Anne. Hier voel je je ondergedompeld. Je mist eerst je oriëntatie en richtinggevoel, waar 
ben ik? Als je omhoog kijkt, vallen enorme wolkenkrabbers bijna op je, de Empire State en het Chrysler zijn op bijna een steenworp afstand. De mensen op straat en het verkeer…. lawaaierig, haastig, doelbewust en toch afgeremd door de drukte. Er wordt gewerkt met drilboren, er zijn afzettingen. Even bijkomen dus en een rustig plekje zoeken voor de nodige afstand. Anne loodst ons door de drukte naar de High Line aan de rand van Manhattan aan de Hudson, een tot park omgebouwde goederenspoorlijn in het Meatpacking District, een aantrekkelijk voetgangersdomein op “hoog niveau”.

4. Nieuwkomers

De wenkende dame ....

We worden wakker met regen. Oei….dat was niet voorspeld  en is zeker niet de bedoeling. We willen met de boot langs het Vrijheidsbeeld naar Ellis Island, waar de immigranten uit Europa werden onderzocht en ondervraagd, gekeurd of ze toegelaten konden worden.  Aangekomen in Battery Park op de zuidpunt van Manhattan, voormalig Nieuw Amsterdam, regent  het nog steeds.  We kopen kaartjes in fort Clinton, het oude bastion dat eertijds ook Peter Stuyvesant als basis diende. Uitvoerige inspectie van lijf en bagage voor je aan boord kunt. Ook in een miezerig regentje bekoren skyline en vrijheidsbeeld, “Our Lady of Freedom”.  Het is het eerste dat de immigranten op hun volgepakte boten te zien kregen van het Nieuwe Land, het moet hen als een belofte  en een

Zuidkant van Manhattan met Battery Park in het vizier

droombeeld hebben gewenkt. Voor we langs Liberty Island varen kijken we in de richting van de Upper Bay en verder door the Narrows tussen Brooklyn en Staten Island, overspannen door de Verrazzanobrug, en daarachter de Lower Bay en de Atlantische Oceaan. 

                   

5. Oude buurten

Verkeer raast langs de kades van de East River

Waar bleven al deze mensen? Een derde van de nieuwkomers bleef in New York. Zij namen de plaatsen in van andere groepen die uit hun buurten vertrokken en zich betere woonplekken in de stad konden veroorloven. Buurten die ontstonden toen de stad in de 19e eeuw snel uitbreidde. Buurten in het

Appartementen
Lower East Side

havengebied bij de samenvloeiing van de East River en de Hudson boden werk, op de kades, in pakhuizen en fabrieken, bij transportbedrijven en dus vestigden nieuwkomers zich daar. 

6. Nederlandse sporen

De Nederlandse aanwezigheid in New York is het duidelijks waarneembaar in het zuiden van Manhattan, het oude havengebied, het financieel en bestuurlijk centrum. Nieuw Amsterdam reikte tot aan Wall Street, daar immers was de muur, in die tijd een houden palissade die invallen moest verhinderen van jagende Indianen en Engelsen langs de Noordoost kust. Er waren een fort voor de verdediging, een kerk, een paar herbergen en veel houten huizen. Er is weinig van overgebleven, branden legden de boel vaak in as.

Bron

Stenen huizen die nog resten zijn meestal Engels van architectuur, soms met Hollandse trekjes. Behalve Hollanders waren er ook Waalse hugenoten gevestigd, onder wie Peter Minuit, de eerste gouverneur. Slechts een paar monumenten en plaquettes herinneren aan deze veertig jaren, van 1626-1664, voordat de stad definitief Engels werd en New York ging heten, naar de stad wiens hertog later de koning van Engeland werd. Het beeld van Minuit is tijdelijk onzichtbaar. 

7. Pleinen en parken

Bron

Is de metro de levensader van New York, de bloedvaten van Manhattan zijn Broadway en de 12 Avenues. Broadway is de langste en begint op de zuidpunt van Manhattan,  Bowling Green.  De route volgt die het oude jaagpad van de Indianen verloopt diagonaal, in tegenstelling tot de Avenues die rechte lijnen volgen en haaks staan op de kruisende straten. Langs Broadway komen we een aantal pleinen en  kleine parken tegen. Je kunt ze de longen van de stad noemen. Dat Manhattan behalve Central Park toe kan met relatief weinig groen, komt misschien omdat het eiland op zijn hoogst twee mijl breed is en het water van East en Hudson River overal nabij is.

8. Central Park

Een van de vele vijvers, er wordt gespeeld met
radiografisch bestuurde bootjes

Een logisch vervolg van de pleinen en parken is het grote  Central Park. Met een vooruitziende blik is het anderhalve eeuw geleden aangelegd en voor veel mensen is het een plek die rijk aan natuur. Ik denk overigens wel dat de natuur een handje is geholpen. Groen is het wel, maar ook vol kunstmatig aangelegde vijvers om te roeien of te schaatsen, dierentuinen en beeldgroepen, sprookjeshoek met Alice in Wonderland en Hans Christiaan Andersen, gazons om te zonnen en te picknicken, paden voor fietsen en hardlopen. Zaterdagochtend is de tijd bij uitstek voor joggen, rennen en biken.

9. 9/11 Memorial en museum

De ramp met de Twin Towers heeft een ongelooflijke impact gehad op de stad en de bewoners. Een Nederlandse expat in New York vertelt ons in de rij bij de taxi op JFK, dat ze lichamen heeft zien neerkomen uit de torens terwijl ze moest wachten op een ferry vanuit New Jersey. Zij hoeft voorlopig niet naar het museum dat in het voorjaar werd geopend, zegt ze. Een vrouw in Brooklyn loopt met ons mee om de voetgangerstrap naar de Brooklyn Bridge te wijzen en vertelt over dat beslissende keerpunt. “Wij dachten dat we onaantastbaar waren, niemand kon ons wat maken.  Op 11 september werden we van buitenaf aangevallen en in het hart geraakt. We verloren ons zelfvertrouwen, het  was een breekpunt”.  

Bron: 9/11 Museum

10. Mensen in New York

Zijn de mensen van New York veranderd na 9/11? Moeilijk te zeggen, veel mensen zijn aardig en hulpvaardig zij. Ze leggen je geduldig uit hoe de rijen werken in de winkel, hoe de metro rijdt en waar je het best kunt overstappen, ze lopen zelfs een stukje met je mee om de weg te wijzen. In de ondergrondse maak je makkelijk een praatje, als je elkaar tenminste kunt verstaan. Een meisje in de garderobe maakt een grappige opmerking, een dame aan een informatie balie geeft een compliment voor mijn kleurig overhemd, met een kassière in de souvenirwinkel ontstaat een heel gesprek.

Mensen vragen al gauw waar je vandaan komt, hoe je het hier vindt, vertellen ook graag over hun land of over zichzelf. Uiteraard gaat het om vluchtige ontmoetingen en zijn de gesprekken niet diepgaand. Maar het idee dat je snel contact maakt is heel prettig. 

11. Harlem

Warenhuis op de hoek van Lenox Avenue
en 125th St, neorenaissance stijl.

Harlem heeft een interessante ontwikkeling doorgemaakt. Het was in de 19e eeuw opgezet door projectontwikkelaars voor de betere middenklasse. In sommige straten is dat aan de huizen ook nog te zien.Niet voor niets vestigde zich in dit stadsdeel de beroemde Columbia University –op de grens weliswaar. Toen de kopers en huurders uit die klasse  uitbleven verhuurden ze aan Duitsers, Italianen en Joden die het beter begonnen te krijgen. Vervolgens werd de metro uitgebreid met lijnen naar dit stadsdeel, en bouwden projectontwikkelaars goedkope en kleine appartementen die ze voor woekerprijzen verhuurden aan arme zwarte inwoners. Rond 1900 ontstond namelijk een enorme trek vanuit de voormalige slavernijstaten in het zuiden naar het Noorden; de gedachte dat er zo een groot aaneengesloten woongebied voor mensen van gelijke afkomst ontstond had een enorme aanzuigende werking, ook op negers uit noordelijke steden. Op het hoogtepunt bestond de zwarte populatie in Harlem uit meer dan 100.000 personen, en het is wel duidelijk dat andere bewoners massaal verhuisden en hun duurdere huizen werden opgesplitst. Verwaarlozing en verkrotting waren het gevolg.

12. God en goden in New York

   

De positie van de kerken is in de USA traditioneel sterk, al zijn het wel de ouderen en de kinderen die  “de dienst uitmaken”.  Jongeren en midden generaties laten zich minder vaak zien. Ons valt op dat de kerken veel werk maken van sociale programma’s, hulp en nabijheid bieden. De hele zondag zijn er activiteiten waar gezinnen aan deel kunnen nemen. Ook aan ouderen wordt gedacht. Een tweede sterke trek is het getuigenis karakter. De episcopaalse kerkdienst die we in Harlem bijwonen laat beide elementen zien. Wij wilden eigenlijk naar een beroemde gospeldienst van de Abyssinian Baptist Church een paar straten verder, maar de rij wachtenden maakte ons kansloos.

13. Skyscrapers: bouwen op hoog niveau

Woud van wolkenkrabbers rond Wall Street

Wolkenkrabbers zijn niet uniek voor New York, maar hebben er wel een sterk stempel op gedrukt. Het is met Chicago een van de eerste steden waar ze op grote schaal werden gebouwd. Wie nu naar de skyline van de stad kijkt, ziet twee grote clusters hoogbouw: het uiterste zuiden, Lower Manhattan, en Midtown, het gebied dat reikt tot aan Central Park, van de 30e tot de 60e Straat. Maar overal in Manhattan komen hoge gebouwen voor, zij het minder extreem. 

14. Kunst tussen muren en op straat

Artistiek vakmanschap
in Chelsea wooncomplex

Veel bouwwerken in New York en zeker wolkenkrabbers  beschouw ik als kunstwerken  van niveau. Ze zijn te beschouwen als kunst op straat die uitdrukking geven aan de hoge ambities van het zakenleven in de stad en de artisticiteit van de bouwwereld, van werkers in de bouw tot ontwerpers. Metselwerk aan veel lagere appartementsgebouwen is fraai en met vakmanschap uitgevoerd, ik moet hierbij denken aan de Amsterdamse School en Berlage, die het beste uit vaklieden wisten te halen. Maar uiteraard is er veel kunst binnen muren te bewonderen, niet alleen in musea maar evenzeer in publieke gebouwen, winkels, restaurants, kantoren van grote ondernemingen, hotels en kerken. De museale kunst is ruim bemeten op de Museum Mile van Fith Avenue in zeker tien musea, maar ook daarbuiten. 

15. Brooklyn v/h Breukelen

                                                                             

New York is meer dan Manhattan. Daarom was het goed om een logeeradres te hebben in een van de overige wijken. Brooklyn kwam in ons vizier door goede herinneringen uit  2000. We bezochten toen een drukke Joodse wijk en pauzeerden in Brooklyn Heights waar we een mooi uitzicht hadden op Lower Manhattan en de Brooklyn Bridge. Brooklyn was aanvankelijk een Nederlandse vestiging, met de naam Breukelen. 
De vlag van het stadsdeel gaat terug op de stichters: 
The city's flag is a vertical tricolor of blue, white, and orange charged in the center bar with  seal in blue. The tricolor design is derived from the Prince's Flag, the flag of the Dutch Republic, used in 1625, the year New Amsterdam was settled on the island of Manhattan.

16. New York aan het water

Toen Henry Hudson en zijn bemanning voor het eerst hun schip De Halve Maen aanmeerden op de zuidpunt van het schiereiland Manna Hata, trof hen misschien een vage gelijkenis met de ligging van Amsterdam, de zetel van de Oost-Indische Compagnie, die hen deze kant had uitgestuurd om een snelle doorgang naar Azië te vinden. Ze waren door een smalle geul gevaren tussen twee eilanden door en via een wijder wordende baai hadden ze een natuurlijke haven gevonden, op de plaats waar de latere vestiging ontstond. Deze doorgang herinnerde mogelijke aan de vaarroute via Waddenzee en Zuiderzee naar Amsterdam. Vanuit dit perspectief is de naam Nieuw Amsterdam  voor de kolonie dan ook niet vreemd. 

                                                                                                                                                                             Bron